Om goed onderwijs te kunnen bieden is het van
groot belang dat leerkrachten en beleidsmakers eenzelfde mindset hebben ten aanzien van leren en
onderwijs. Binnen deze mindset is ruimte genoeg voor een ‘eigen’ karakter van
een leerkracht en een school als geheel. Vanuit de politiek zou dit constant
uitgestraald moeten worden zodat leerkrachten zich bewust zijn van de kaders
waarbinnen zij werken.
Future relevance of learning
Het International Primary Curriculum1
werkt vanuit negen rubrieken om de kwaliteit van het onderwijs te kunnen meten.
Deze negen rubrieken samen zijn de ‘key criteria’ voor het op de juiste manier
uitvoeren van het IPC. Het startpunt van deze negen kriteria is het soort
leerling dat je wilt ontwikkelen. Dit klinkt heel erg alsof het kind ‘maakbaar’
is, maar dat is niet wat er mee bedoeld wordt. Er is geen vast eindpunt of
eindtoets om te kijken of je onderwijs bereikt heeft wat je beoogde te
bereiken. Het gaat meer om een holistische kijk naar het kind en in welke
toekomst zij moeten leven, werken, zijn. We weten niet hoe de toekomst eruit
ziet, we weten niet wat leerlingen nodig hebben in de toekomst aan kennis en
vaardigheden, en toch wordt er van ons verwacht dat we leerlingen voorbereiden
op deze toekomst. Wij moeten een oordeel vellen over de relevantie van ons
curriculum. Vanuit dat standpunt kan je dus de keuze maken om een vak volledig
te schrappen, Duits bijvoorbeeld. Wat is er nog relevant aan het leren van
Duits voor je toekomst? Ik weet daar geen antwoord op, maar wat ik wel weet is
‘doen wat we altijd doen’ ook geen keuze is, maar een dwangbuis en drogreden om
de veiligheid van het moment te koesteren.
Visie op leren
Leren kan uitgelegd worden op een zeer
biologische manier; het aanmaken en/of versterken van verbindingen tussen
neuronen. Maar wat is de filosofische of ethische uitleg van dit vraagstuk? Wat
is leren? En waarom is leren? Hoe is leren? Waar is leren? Een mogelijk
antwoord ligt in het werk van Gert Biesta (2014). Hij geeft aan dat leren als
doel heeft drie domeinen te ontwikkelen; klassificatie (het mogen uitvoeren van
bepaald werk/taak), subjectificatie (het worden van een ‘ik’ in de
maatschappij, emancipatie en vrijheid hangt hier sterk aan vast) en
socialisatie (bv het behoren bij een cultuur, gewoontes, traditie). Vaak wordt
gezegd dat wij onze studenten voorbereiden op de maatschappij van de toekomst.
Ik hoop altijd dat het andersom het geval is, onze studenten maken de
maatschappij van de toekomst. Leren heeft als doel de kinderen de juiste
kennis, vaardigheden en inzichten bij te brengen zodat zij de maatschappij
kunnen maken. Deze denkwijze stamt al uit de tijd van Plato, al is meteen een
kritisch tegen geluid dat maatschappij of student niet maakbaar is. Hij is
immers vrij en geëmancipeerd geraakt door ons onderwijs. Ik hoop maar dat ik
mijn studenten op de juiste manier geraakt en geïnspireerd heb dat zij de
juiste keuzes zullen maken voor een vreedzame, open maatschappij.
Visie op het kind
Is er wederom een nieuwe generatie opgestaan?
Zijn de kinderen veranderd ten opzichte van 100 jaar geleden? Regelmatig worden
deze vragen gesteld en beantwoord, maar wat is de relevantie hier van? Ik
geloof niet dat deze vragen echt van belang zijn. Mocht dit namelijk wel het
geval zijn dan is de mensheid per generatie aan het evolueren, en dat lijkt me
niet het geval. Het is de omgeving en context waarin kinderen leven die maakt
dat kinderen zich anders gedragen. Waar mijn generatie massaal buiten speelt,
vies wordt en de wereld ziet instorten zodra je de bal bij de boze buurman in
de tuin had geschoten is deze generatie vooral bezig met gamerpoints halen,
programmeren en bestaat de wereld niet meer zodra er geen WIFI of scherm is om
op te kijken. Andere generatie? Andere kinderen? Nee, andere omgeving, zelfde
kenmerken. Het zijn vooral de ouderboodschappen die maken dat het lijkt alsof
kinderen zoveel veranderd zijn. ‘Wij speelden vroeger altijd buiten, wij kunnen
echt wel zonder WIFI’…(of toch ook stiekem niet…).
Ik loop als ouder tegen dezelfde problemen als
mijn ouders liepen, maar in een andere omgeving. Ik moet beperkingen opleggen,
mijn kinderen stimuleren het beste uit zich te halen en normen en waarden
aanleren. Het grootste verschil is dat sommige ouders zich niet kunnen
identificeren met de omgeving waarin hun kinderen opgroeien. Maar dat is
misschien ook wel een probleem die elke ouder ervaart, 100 jaar geleden of nu.
Mijn kinderen zullen ongetwijfeld erg veel problemen krijgen zodra hun kinderen
de godganse dag in een virtuele omgeving zitten. ‘Wij speelden vroeger
tenminste nog samen Minecraft.’
Wat is succes?
Een andere vraag die te maken heeft met het
nut van onderwijs en de mindset van leerkrachten; succesvol zijn. De OECD die
verantwoordelijk is voor de PISA test is een economische instelling. Zij zullen
goed onderwijs dus meten vanuit het perspectief van economie. Succesvol
onderwijs gaat dan, naar mijn idee, vooral over de economie, human capital wordt uitgelegd als beneficial voor de economie. Leveren de
burgers die onze studenten later worden iets op? En dat gaat verder dan het
maken van consumenten van onze burgers, maar ook over de banen die zij zullen
hebben. Kunnen zij werken in de economie
van de toekomst? Kortgezegd, de meerwaarde van onderwijs moet vooral economisch
waardevol zijn.
Maar hoe zit dit met holistische kijk op
succes? Is het niet fantastisch als onderwijs het mogelijk maakt dat alle
burgers in staat zijn zichzelf als ‘gelukkig’ te kunnen bestempelen? Of als we
ons als maatschappij ontwikkelen ten aanzien van cultuur en tradities. In de
kern van ons bestaan zijn we nog steeds constant aan het overleven. Toch gaat
het op school met name over kennis en vaardigheden die ons in staat stellen
economisch succesvol te zijn, en staat dit als geheel los van de toegevoegde
waarde voor bijvoorbeeld geluk, cultuur, tradities enz. Ook hier maakt Gert
Biesta (2014) een ijzersterk punt in zijn stukken over de ‘subjectificatie’ van
de student. Kortom; wat is succes? Wanneer ben je succesvol en hoe definieren
we succesvol. Ik wil namelijk boven alles dat mijn studenten succesvol zijn,
maar dan niet alleen vanuit economisch perspectief, of eigenlijk, juist niet.
Pedagogiek, didactiek en technologie
Vanuit bovenstaande vraagstukken ontstaat een
bepaalde mindset bij leerkrachten. Een ideologie of misschien wel utopie van
waaruit leerkrachten hun onderwijs vormgeven. De antwoorden hoeven niet eens
duidelijk te zijn, maar de vraagstukken zijn sturend voor de kijk op onderwijs
en de invulling van een curriculum. We kunnen beter aangeven wat het nut van
ons onderwijs is, en onze oordelen zijn gebaseerd op een holistische kijk op de
student vanuit het perspectief van de noodzaak van leren voor de toekomst. Hoe
passen onze didactieken binnen deze kernwaarden? En hoe kunnen we in ons
onderwijs succes ‘modelen’. Technologie is de grote katalysator van onderwijs,
welke visie je ook hebt, wel doel je ook wilt bereiken het bij voorbaat
uitsluiten van technologie lijkt me onjuist. Natuurlijk kan je er bewust voor
kiezen (zoals in Silicon Valley gebeurd2) om technologie bewust
buiten de vergelijking te houden, maar ook die keuze is gebaseerd op
bovenstaande alinea’s.
Ik denk dat wanneer je die keuze 100 jaar
geleden zou maken, je zou kunnen zeggen dat deze leerlingen geen krijt/
krijtbord, potlood, papier af zou nemen.
Mindset van leerkrachten
De huidige ontwikkelingen gaan vooral over het
curriculum (kennis vaardigheden) , de
21st century skills en de rol van de leerkracht. Ik vind al deze ontwikkelingen
erg goed, het is nodig dat hier aanpassingen worden gedaan om de schoolomgeving
voor leerlingen zo te maken dat zij
worden voorbereid op (het maken van) de
toekomstige maatschappij. Ik zou graag zien dat er een dialoog ontstaat
over eerder genoemde punten. Op die manier kunnen we de brug slaan tussen het
beleid en ‘het veld’. Er is saamhorigheid over het doel van onderwijs en de
mindset die bij leerkrachten ontstaat zal zorgen voor een gevoel van
saamhorigheid. Dat biedt ruimte voor scholen en leerkrachten om het heft in
handen te nemen en verantwoordelijkheid te nemen voor het onderwijs dat een
leerkracht of school biedt.
2 http://www.educationnews.org/technology/silicon-valley-tech-execs-sending-kids-to-tech-free-schools/
Biesta, G. (2014). The beautiful risk of education. Boulder, Paradigm.
Geen opmerkingen:
Een reactie posten