Scholing van leerkrachten; iPads

Elke verandering in een school vraagt om een stuk scholing van een of meer leerkrachten. Mogelijke veranderingen zijn de aanmelding van een leerling met complexe leer- of gedragsproblemen, een nieuwe methode die aangeschaft wordt en ga zo maar door. Ook wanneer een nieuw stuk technologie (digiborden, ipads, computers, draadloos netwerk, mobieltjes) de school binnen komt hebben leerkrachten behoefte aan scholing. Alleen wordt daar bij de aanschaf van nieuwe technologie vaak geen rekening mee gehouden. Kijk naar de implementatie van digiborden; met veel pijn en moeite werd een knoppencursus aangeboden. Uiteindelijk bleek dat hetzelfde te zijn als leerkrachten leren hoe je de bladzijden van een methodeboek moet omslaan; je weet hoe het werkt, maar je kan er onderwijsinhoudelijk nog niks mee. De gedachte was waarschijnlijk dat de investering in digiborden al groot genoeg was, dat zou zichzelf wel uitbetalen in beter onderwijs, het is ten slotte een geweldig apparaat! Die gedachte is iedereen goed bijgebleven, er is nog steeds een inhaalslag gaande als het gaat om scholing waarbij leerkrachten leren hoe je het digibord kunt gebruiken om je instructie te differentiëren, hoe je leerlingen te betrekken bij de les, hoe je audio-visuele ondersteuning kan bieden met het digibord, hoe je efficiënter en effectiever kan werken, hoe je je klassenorganisatie kan stroomlijnen, enzovoorts. In deze blog een uiteenzetting over de scholing die ik mijn collega's biedt in het gebruik van iPads. 
Allereerst voel ik me genoodzaakt te melden dat scholing voor welke technologie dan ook altijd vanuit onderwijsinhoudelijk perspectief moet worden bekeken. Daarmee bedoel ik dat de knoppencursus achterwege moet worden gelaten, je zou het vandaag de dag niet meer nodig moeten hebben om een apparaat te besturen/ bedienen. De leerling of groep van de school staat centraal, het gaat niet om het gebruiken van apparaten, het gaat om kwalitatief goed lesgeven. Alle scholing moet dus zorgen voor een kwaliteitsimpuls. Scholing kost geld, en dat moet terug te zien zijn in kwaliteit, eigenlijk zoals alle budgetten gemeten worden naar kwaliteit. In het geval van iPads is het lastige van zorgen voor een hogere onderwijskwaliteit de veelzijdigheid van het apparaat. Tevens is aanschaf van technologie een vreemd proces. Normaal gesproken begin je bij de leerling, wat heeft hij/ zij nodig en wat kan ik gebruiken om in die behoefte te voorzien? Vaak is het antwoord een eenzijdig object wat direct ingezet kan worden voor het doel waar het voor gemaakt is (time-timer, extra rekenboekje, time-out plek, enzovoorts). Echter, de aanschaf van nieuwe ict middelen komt voort uit het vrijkomen van budget. In dat geval begin je wel met de vraag wat aansluit bij het onderwijs en de leerlingen, maar werk je halverwege het proces ook vanuit de andere richting; wat voor ict middelen zijn er allemaal? De uiteindelijke aanschaf is een complex apparaat (iPads in ons geval) vanuit de gedachte dat er 'nu eenmaal budget beschikbaar was' met een saus 'wat past er bij ons onderwijs' overheen. Wanneer je praat over de aanschaf van nieuwe ict middelen kom je al snel op een stuk visie ontwikkeling, je gaat namelijk terug tot de kern van je onderwijs om erachter te komen welke apparaten je moet aanschaffen. Een vreemd proces waarbij je de ene keer praat over de mogelijkheden van een apparaat en de kosten daar van en het andere moment over de invulling van de vakken wereldoriëntatie, omdat iPads daar ook veel kunnen betekenen wat betreft hogere kwaliteit van onderwijs.

Toen het zover was, de stapel met iPads werd naar binnen geloodst, waren velen de gesprekken om tot deze aanschaf te komen enigszins kwijt, men was over gegaan tot de orde van de dag, en terecht. Hoe krijg je dan het vuurtje weer brandend, wederom een vreemd proces, het doel kan niet zijn dat leerkrachten zoveel mogelijk de iPads gaan gebruiken, het gaat om kwaliteit van onderwijs! Maar hoe laat je leerkrachten ervaren wat voor kwaliteitsimpuls je onderwijs krijgt als je iPads op de juiste manier inzet wanneer het 'zoals we het nu doen toch ook goed gaat?'(extreem uitgedrukt, heb een zeeer enthousiast team, iedereen was voor, allemaal op dezelfde iTrein). Het eerste wat ik gedaan heb is leerkrachten vrijwillig laten experimenteren, aanrommelen, proberen, met vallen en opstaan. In een teamvergadering heb ik de iPads uitgedeeld en zijn we samen gaan kijken en 'swipen'. Het niveauverschil is enorm! De toegankelijkheid van een iPad maakt wel dat de leerkracht die in eerste instantie de iPad niet aan durfde te raken een half uurtje later juichend vertelde dat ze een app geisntalleerd had! Vervolgens moeten de iPads ook in de klas gebruikt worden, dus een stapel met iPads de klas in en uitproberen. Absoluut voordeel is de toegankelijkheid van de apparaten, alles spreekt voor zich, je hoeft niet na te denken over de technologie. Op deze manier zijn een aantal collega's enthousiast aan het werk gegaan. Tevens heb ik samen met Jeroen Rougoor als 'officiële' kick-off een studiedag georganiseerd waarin vier workshops werden gevolgd; maken van instructievideo's, downloaden van apps, wat kan je met de fotocamera en qr-codes maken en gebruiken. Deze dag zie je toch de knoppencursus even terugkomen, omdat daar behoefte aan is, prima, dan doen we dat!
Later dat jaar hebben we in een aantal studiedagen momenten gepland om meer te laten zien wat het apparaat kan. Voor veel leerkrachten nog ver van je bed show, ondertussen wel ervaren wat er mogelijk is, en vooral, wat de meerwaarde is. Ondertussen heb ik een poll gestuurd met daarin de vraag wat collega's een logische volgende stap vonden (ik ga het wiel niet zelf uitvinden, bovendien creëer je draagvlak). Veelgehoorde uitspraken waren het verplicht stellen van werken met ipads en het delen van ervaringen. Twee zaken die ik het opgepikt, er is een rooster waar iedereen zich heeft ingeschreven (verplicht gebruik) en er is een manier gevonden om te delen; leerkrachten bereiden iPadlessen voor en vertellen in een vergadering wat er bedacht is en (mits de les al gegeven is) wat de ervaringen zijn. Deze lessen worden bewaard zodat andere leerkrachten inspiratie op kunnen doen. Momenteel liggen er zo'n vijftien lessen in, van elke groep twee lessen. Met dank aan Fons van den Berg voor dit idee!
Tevens ben ik gestart met het geven van mini-workshops. Op deze momenten mogen leerkrachten vrijwillig langskomen en bespreek ik een van tevoren vastgesteld thema. Zo heb ik apps in de onderbouw behandeld, twitter, installeren van apps (ja, nog een keer!), alternatieven voor Ambrasoft, enzovoorts. De opkomst is groot, de tijdsinvestering wil ik beperken tot een half uur per keer. Ik schrijf op het whiteboard in de koffiekamer wanneer er een min-workshop gegeven wordt, leerkrachten schrijven in. Hierbij merk ik wel een bepaalde groepsdruk, iedereen wil wel bijblijven!
Als laatste stukje scholing (we praten hier overigens over een periode van 10 maanden) heb ik ingezet op het geven van gastlessen. Dat de Willibrord werkt met iPads is bekend, veel willen een kijkje in de keuken. Wanneer gasten langskomen vraag ik een van de leerkrachten een les te geven (voorheen deed ik dat altijd), je mag overigens 'nee' zeggen, maar iedereen komt aan de beurt! Op deze manier hebben groep 4, 5 en 6 een gastles verzorgt. Leerkrachten bereiden deze les extra goed voor, je wordt tenslotte bekeken! Achteraf praten leerkrachten mee in het gesprek met de bezoekers. Win-win situatie; collega's doen extra hun best, gasten krijgen een eerlijk beeld van werken met iPads.
Kortom, er gebeurt veel! Ondertussen is de Willibrord ook gewoon bezig met passend onderwijs, opbrengstgericht werken, communicatie, de standaard thema's. Door slim in te zetten op scholing hou je ict laagdrempelig en blijven alle neuzen dezelfde kant op staan. Iedereen doet mee, de een wat sneller dan de ander, maar dat mag! Verder zijn belangrijke voorwaarden een enthousiaste directeur en een kritisch MT. En een ict-er (ik dus) die flink leurt bij beide partijen om meer geld en tijd beschikbaar te maken voor scholing en aanschaf van Ipads. Ik denk dat we de juiste mix van omstandigheden hebben waardoor het een voorzichtig begin is en een groot succes! Leerkrachten raken uit de 'app/ gadgetfase' en zien de meerwaarde in de klas. Ik probeer zoveel mogelijk onderwijsinhoudelijk (o.a. met Tpack-model) iPads een plekje te geven in de klas. Je wilt zo min mogelijk tijd besteden aan de technische kant, dat moet vanzelf gaan. Vandaag, nogmaals, de keuze voor iPads.
Wat de volgende stap is? Hopelijk schaalvergroting; alle leerlingen een iPad, en niet vanwege de iPad, maar vanwege de kwaliteitsimpuls die het gaat opleveren (ja, echt waar!). Die verandering brengt uiteraard weer een nieuw soort scholing met zich mee! En wat altijd overeind blijft staan; de leerkracht bepaald de kwaliteit van het onderwijs, alles daarbuiten zijn middelen om de leerkracht te ondersteunen!